In mijn werk op het gebied van webtoegankelijkheid ben ik veel bezig met zintuigen. Vaak gaat het er dan om dat bij mensen een bepaald zintuig gedeeltelijk of niet werkt, bijvoorbeeld iemand die slechtziend of slechthorend is. Het kan echter ook voorkomen dat op zich alle zintuigen goed werken, maar dat ze elkaar in de weg zitten. Dit kan gebeuren als je, zoals ik zelf, synestheet bent.
Synesthesie is een (genetische) eigenschap waarbij er extra verbindingen zijn tussen de zintuigen. Hierdoor kun je bijvoorbeeld geluiden zien en kleuren voelen. Omdat dit vanaf vanaf de geboorte zo is, hebben veel synestheten niet door dat ze het hebben. Ze weten immers niet anders. Ik was er als kind al wel achter gekomen dat niet iedereen de kleuren van de dagen en letters kon zien, maar kwam er pas later achter dat het een ‘aandoening’ is die synesthesie heet.
Je kunt synesthesie zien als een gave en als een beperking. Het is eigenlijk beide. Het verrijkt je waarneming: alles wordt meer kleurrijk, meer muzikaal. Kunstenaars hebben vaak baat bij synesthesie: metaforen en abstracte patronen hoeven niet bedacht te worden, die zijn al innerlijk aanwezig.
Er zijn ook blinde mensen die synestheet zijn en daardoor onder andere kleuren kunnen waarnemen. In onderstaande TED talk legt Piet Devos dit uit.
Video: Piet Devos legt in zijn presentatie uit dat braille helemaal niet wit is.
De nadelen zijn me ook langzaam duidelijk geworden. Elke prikkel wordt voor synestheten verdubbeld (of verdrievoudigd…). Dit kost tijd en energie om te verwerken. Ik heb daardoor meer tijd nodig om iets in me op te nemen. Ook kan ik niet goed tegen meerdere soort prikkels tegelijk. Ik moet me kunnen focussen op één soort input, die verwerken en dan weer naar de volgende. Multitasken kan ik dus totaal niet. Als ik aan het telefoneren ben en iemand begint tegen me te gebaren, dan hoor ik de persoon aan de lijn niet meer. De ene input verdringt de andere.
Nog een nadeel is dat synesthesie (althans de vorm die ik heb) ervoor zorgt dat ik bepaalde ‘vooroordelen’ krijg. Woorden, namen, dagen, maanden hebben allemaal een vaste kleur. Als zo’n kleur me niet bevalt, beïnvloedt dat mijn gevoel. De zaterdag is bruin en daardoor nooit een heel fijne dag. Vrijdag is blauw en daardoor altijd wel prima. Ik ben ook blij dat mijn leeftijd nu een prettige kleur heeft.
Om terug te komen op webtoegankelijkheid: ik ben iemand die het liefst de informatie zo kaal mogelijk tot me neemt. Bewegende animaties zet ik uit (als ze al niet zijn onderdrukt door de adblocker). Op drukke pagina’s gebruik ik de ‘lezerweergave’-knop in de browser, of zet alle styles uit. Als ik iets irritants op een webpagina niet uit kan zetten, verlaat ik meestal snel de site. En daarin ben ik vast niet de enige. Er zijn vele oorzaken voor overprikkeling, en synesthesie is daar een van.