Op Twitter zag ik een berichtje voorbijkomen over een artikel over webarchitectuur en Webrichtlijnen voor gemeenten. Natuurlijk wilde ik dat meteen even bekijken, maar ik kwam terecht op een lege pagina. Vreemd… Later kwam ik er op de pc achter dat het een magazine betrof dat in Flash werd aangeboden (zo’n bladergeval). In het Flash-gedeelte zat wel een PDF-download optie, maar die had ik eerder op m’n smartphone dus niet kunnen gebruiken.
Universeel principe
Bij de Webrichtlijnen denken de meeste mensen als eerste aan de toegankelijkheidsrichtlijnen die uit de WCAG van het W3C komen. Deze richtlijnen worden internationaal gebruikt, en over de praktische toepassing van de verschillende technieken wordt op diverse blogs gediscussieerd. Zoals wat te doen met placeholders en labels in formulieren, het gebruik van WAI-ARIA, relatieve font-groottes enzovoort enzovoort.
De Nederlandse Webrichtlijnen hebben echter nog iets extra’s, en dat zijn de richtlijnen voor kwaliteit (het ‘Principe Universeel’). Hieronder vallen onder meer leesbare URI’s, gelaagd bouwen, semantiek en het scheiden van content, presentatie en gedrag. Allemaal welbekende principes voor front-enders.
In feite is dit principe helemaal niet ‘extra’, maar kan juist alles bepalend zijn. Kijk bijvoorbeeld naar Richtlijn U.9 Openheid: Veroorzaak geen belemmeringen bij de creatie, publicatie en uitwisseling van content. Met daaronder Succescriterium U.9.1 Gebruik ten minste open specificaties.
Die PDF van het magazine was er wel, maar ik kon er niet bij!
Je hebt dus niks aan op zich toegankelijke webcontent als je het niet kan openen op je pc, smartphone of andere webdevice, vanwege patenten en andere restricties van softwareleveranciers.
Nog een paar voorbeelden. In VoiceOver, de ingebouwde screenreader van Apple die populair is onder blinde gebruikers, wordt op de Mac Flash geheel genegeerd. Niet toegankelijk dus, ook al heeft de Flash programmeur zijn best gedaan om WCAG technieken voor Flash te gebruiken (zelf ben ik trouwens nog nooit zo iemand tegen gekomen).
Niet alleen Flash is een probleem, maar ook veel software van Microsoft. Als mijn favoriete Rusland-correspondent een reportage heeft gemaakt die ik terug wil kijken dan heb ik pech, want deze online nieuwsuitzendingen worden uitsluitend in Silverlight aangeboden, en ik gebruik zeer weinig Windows.
Open specificaties en open standaarden
Het gebruiken van tenminste een open specificatie is vereist binnen de Webrichtlijnen. Maar wat is nu het verschil tussen open specificaties en open standaarden, en maakt het wat uit voor de toegankelijkheid?
Een open specificatie is een technologie waarmee content op het web wordt ontsloten en dat aan de volgende kenmerken voldoet:
- de specificatie is gepubliceerd en over het specificatiedocument kan vrijelijk worden beschikt of het is te verkrijgen tegen een nominale bijdrage. Het moet voor eenieder mogelijk zijn om het te kopiëren, beschikbaar te stellen en te gebruiken om niet of tegen een nominale prijs
- het intellectuele eigendom – met betrekking tot mogelijk aanwezige patenten – van (delen) van de specificatie is onherroepelijk ter beschikking gesteld op een ‘royalty-free’ basis
- er zijn geen beperkingen omtrent het hergebruik van de specificatie
En een open standaard is een open specificatie die is goedgekeurd en wordt gehandhaafd door een non-profit organisatie. Voorbeelden van open standaarden en open specificaties zijn HTML, CSS, JavaScript, PDF v1.7, PDF/A-1, ODF en WAI-ARIA.
En dus niet: andere PDF versies, doc, xls, ppt, Flash en Silverlight.
Het maakt voor de inspectie dus in principe niet uit of wat je gebruikt een open specificatie of een open standaard is, hoewel een open standaard wel meer zekerheid biedt. Bij open specificaties is er een (reële) kans dat de software van de gebruiker deze nog niet of niet geheel ondersteunt. CSS3 gebruiken voor effecten die cruciaal zijn om de content goed te kunnen lezen, of alleen op WAI-ARIA roles steunen bij interactie via JavaScript is geen goed idee. Let hierbij dus goed op de gelaagdheid van de webpagina, die onder hetzelfde Principe Universeel valt.
Whitelist
De Nederlandse overheid heeft lijsten met open standaarden opgesteld waar publieke organisaties gebruik van moeten maken voor hun ICT-toepassingen.
Er is een ‘Pas toe of leg uit-lijst’ – waaronder JPEG, PNG, PDF v1.7, PDF/A-1 en de Webrichtlijnen, een lijst met gangbare open standaarden – zoals http, svg en xml- en een lijst met standaarden in behandeling. Het is dus verstandig af en toe deze lijsten te controleren op wijzigingen.
Conclusie
Om toegankelijkheid van je webcontent te garanderen moet je niet alleen letten op de WCAG richtlijnen, maar ook op universele criteria zoals het gebruik van open standaarden. Zorg dat iedereen er bij kan!